Đôi điều về
“nhạc chế”
nhìn từ Hà
Nội…
Cách đây 6 năm, một sự kiện âm nhạc làm xôn xao dư
luận báo chí ở Thủ đô và cả nước, đó là việc Tập đoàn Công nghệ thông tin lớn
nhất Việt nam – Công ty FPT ở Hà Nội đã sử dụng bài hát quen thuộc “Đoàn Vệ
quốc quân” của Phan Huỳnh Điểu để soạn lời mới cho đơn vị của mình rằng: “Đoàn FPT một lần ra đi - Dù có gian nguy
nhưng lòng không nề - Ra đi, ra đi áo quần không có - Ra đi ra đi sạch bách mới
thôi…” Báo chí phản đối, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu cũng bất bình. Sau đó Công
ty FPT đã đến gặp nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu để xin lỗi và hứa bỏ bài “nhạc chế”
ấy. Cứ ngỡ sau vụ việc này sẽ không còn tình trạng tương tự. Nhưng ngược lại
càng xuất hiện nhiều “nhạc chế” hơn, kể cả trên Đài Truyền hình. Ví như: “Hôm qua em đến trường, bạn đánh em gần chết
ơ ơ…” Đó cũng chưa kể đến “nhạc chế” trong cả quảng cáo. Và cứ thế trên thị
trường âm nhạc rộ lên những sản phẩm có nội dung vô cùng nhảm nhí, dung tục,
càng nghe càng hư tai. Người ta gọi đó là nạn nhạc chế, nhạc xuyên tạc, bởi đặc
điểm chung của những “nhạc phẩm” này là chế biến, xuyên tạc phần lời từ nhiều
bài hát quen thuộc. Đáng chú ý là trong khi các cơ quan quản lý văn hóa còn
lúng túng chưa biết giải quyết ra sao thì nhạc chế ngày càng có nguy cơ bùng
phát thành một “bệnh dịch vô văn hóa” lây lan trong giới trẻ.
Tôi đến họp phụ huynh Trường Tiểu học cho cháu nội.
hoặc đến trường mẫu giáo để đón cháu ngoại. Trước cổng trường và cả trong sân trường, tôi và các phụ huynh
khác đều trố mắt nhìn nhau khi được nghe những lời “nhạc chế” tào lao ấy, nhiều
lần chỉ có “cười trừ”, bởi đâu chỉ trẻ con mà cả người lớn cũng “khoe giọng”.
Liệu chủ tịch danh dự của Hội Âm nhạc Hà Nội Phạm
Tuyên có suy nghĩ gì khi “đứa con tinh thần” của mình bị kẻ khác mặc vào chiếc
áo rách bẩn bằng những lời hát sau đây được “chế” từ ca khúc”Chiếc gậy Trường
Sơn” : “Anh em quê tôi thì sức thật dẻo
dai, khi uống rượu thì mỗi người một chai, dù cho thanh niên râu tơ chưa mọc,
dù cho ông già đầu trắng như vôi, rượu trong tay thì ta cứ uống... sếp đã bảo
mỗi khi vô bàn thì ta cứ trăm phần trăm”. Nếu nhạc sĩ Trần Hoàn còn sống,
hẳn ông chẳng vui khi nghe đứa con “không đẻ mà có”, vài người còn gọi là “đứa
em song sinh” của ca khúc “Lời người ra đi” rằng: “Ngày nào anh chết đi, em nhớ mua cho anh cái hòm. Nghe dặn lời : Thầy
có cúng thì đừng ngồi gần, thầy có liếc thì đừng cười tình. Khăn còn đây, áo
còn đây, hai chiếc giày còn để trong rương, đem ra chợ mà bán nuôi con…”.
Ca khúc “Em đi chùa Hương” cũng được xuyên tạc rằng: “Hôm qua em đi nhà thương, thân thể gầy trơ xương, bị đụng xe sứt đầu
vỡ xương. Xe của em nát như tương, nhưng em vẫn khỏe như thường, nằm đây em
sung sướng, không đi làm nhưng vẫn được nhận lương, em tha hồ ngủ nướng sướng
như tiên...” Nhạc sĩ Hoàng Hiêp (con rể của Hà Nội) chăc cũng ngỡ ngàng,khi
nằm dưới đất nghĩa trang mà nghe văng văng phần lời chế từ ca khúc “Trường Sơn
Đông, Trường Sơn Tây”: “Trường Sơn Tây
anh đi, thường em bên ấy chưa chồng, đêm nằm khó ngủ, thúc em hoài mà cứ đòi
mai mốt, chết hết trai rồi em có muốn lấy anh không?”. Dến khuôn viên cac
trường Đại học, các “quán cóc” xung quanh, tôi đã không thể cười nổi vì được
nghe “nhạc chế”, càng ngỡ ngàng hơn khi đến sân chơi của trẻ con mà nghe các
cháu thản nhiên nghêu ngao rằng:” Mẹ đi
vắng, ba sang choi nhà dì, í a, con rình con rình con thấy, con rình rình con
rình con thấy, thấy ba và dì ứ ư (Mẹ đi vắng), hoặc là: “Cháu lên ba,
cháu đi mẫu giáo, cô thương cháu vì có cha đón về, cha đón về mà không về nhà
trước, mà về nhà cô giáo te tò te tí tè, là lá la la”(Cháu đi mẫu giáo). Rõ
ràng người lớn không hát, không “đầu têu” thì lấy đâu bọn trẻ thuộc?
Hẳn chúng ta cũng không thể đồng tình khi bị “vơ đũa
cả nắm” qua “nhạc chế” về Hà Nội:”Hà Nội
hồi này lắm đứa ba que, móc túi lừa nhau kéo cánh kéo bè…”.(Hà Nội mùa vắng
những cơn mưa). Một nhạc sĩ nữa người Hà Nội là Trần Tiến cũng bị “nhạc chế”
rằng “Ở nơi ấy… tôi đã thấy… họ đi ấy
…không cần giấy…không cần lá cây…chỉ có con cầy…chỉ có con cầy…theo sau ư ứ ư…”
Vân vân…và vân vân…
Trên đây chỉ là một số trong vô số những bài “nhạc
chế” đang có mặt trong các đĩa CD được bày bán đầy rẫy ở những cửa hiệu băng
đĩa. Ở Hà Nội, dân “nghiện chế” không lạ gì chợ băng đĩa lậu Đồng Xuân hay chợ
Giời. Tốc độ lây lan của thứ nhạc rác rưởi này còn mạnh mẻ hơn khi nó được in
sang vào băng, đĩa và được đội quân bán dạo đem cung cấp khắp các hang cùng ngõ
hẻm.
Những đoạn “nhạc chế” trích dẫn ở trên được xem vẫn
còn “hiền lành” nhất trong bộ sưu tập
“nhạc xuyên tạc” hiện nay, bởi lẽ có những “nhạc phẩm” không tiện kể ra đây vì phần lời quá tục tĩu, bậy bạ, vô văn
hóa hết mức. Chỉ cần tiếng Guitar gỗ đệm bập bùng và giọng hát nhừa nhưa lè nhè
của người say là “chế sĩ” có thể hát một cách vô tư, những lời ca có nội dung ủng
hộ cờ bạc, ma túy, mại dâm.... Theo các bậc đàn anh về âm nhạc thì không phải
đến bây giờ loại nhạc xuyên tạc này mới có ở nước ta, nhưng đúng là chưa lúc
nào mức độ phát tán của “nhạc chế” lại trở nên rộng rãi dưới nhiều hình thức
như hiện nay. Từ nhạc đỏ, đồng quê, đến pop, rock, rap... tất cả đều có thể
“chế” thành một thể loại nhạc xuyên tạc, có những đoạn rap toàn tiếng chửi thề
rồi lăng mạ nhau vô lối. Nguy hiểm hơn
khi lẫn trong các ca khúc cổ súy cho lối sống buông thả, thác loạn có cả những
bài hát xuyên tạc, bôi xấu chế độ. Từ băng,đĩa “nhạc chế” được in sang CD, rồi
VCD, đĩa nén MP3, MP4; từ những bản nhạc audio, giờ đây người ta còn sản xuất
thành video clip “chế” có phần minh họa hình ảnh là các cô người mẫu mặc bikini
uốn éo, đi lại khoe cơ thể. Lại còn có cả loại
đĩa "nhạc chế lồng với các đoạn phim “sex” trở thành thứ văn hóa
phẩm đồi trụy hết sức tục tĩu. Vậy mà, theo một chủ cửa hiệu băng đĩa ở chợ
Giời thì những đĩa “chế bikini” hay “chế sex”đang là hàng nóng, ngày nào cũng
có khách hỏi mua và sức tiêu thụ không bao giờ dưới 10 đĩa/ngày.
Sự nguy hại ở chỗ, đa phần “khán thính
giả” của thứ nhạc vô bổ và dung tục này lại là giới trẻ, nhất là học sinh, sinh
viên. Họ không chỉ cổ súy cho “nhạc chế” bằng việc tích cực mua băng đĩa mà giờ
đây họ còn có một hình thức hữu hiệu hơn để chạy theo “cơn sốt” nhạc chế: Đó là
mạng internet. Bởi vì nó có đặc điểm là lưu giữ vô số bản nhạc xuyên tạc và lại
được bổ sung hàng ngày về... mức độ bậy bạ. Thế nên lượng người truy cập để
nghe “chế” là rất lớn. Mới nhìn lướt qua vài trang web tôi đã thấy có những bài
chế là “đắt khách” nhất với hơn 300.000 lượt người nghe, và hàng chục ngàn “thính giả”. Có thể thấy, loại “nhạc chế”
trên internet” đang lan tỏa rất nhanh, mạnh và ảnh hưởng tiêu cực đến thị hiếu
thẩm mỹ của một bộ phận giới trẻ. Với những nội dung bệnh hoạn, lệnh lạc, ca từ
thô bỉ thì đúng là “nhạc chế” không còn dừng lại ở chỗ nghe cho vui nữa - Như
lời một vài bạn trẻ đã nói với tôi. Bởi lẽ nghe qua một lần vỗ tay cười, nhưng
nghe nhiều lần rồi tán thưởng thì sẽ trở
nên lố bịch. Tình trạng thiếu chặt chẽ trong kiểm soát mạng đã góp phần cho
“nhạc chế” có điều kiện “bành trướng” đất sống, ai muốn upload bao nhiêu,
download thế nào cũng được
Là công dân của Thủ đô, tôi rất tự hào
với những việc đã làm được trong lĩnh vực âm nhạc thời gian qua. Tệ nạn “nhạc
chế” này là một khách quan mà ta phải hứng chịu. Tôi đề nghị Ban Tuyên giáo
Thành ủy, cùng các Sở, các Hội có liên quan nên ngồi lại bàn cách hạn chế “bệnh
dịch” này (nếu chưa thể ngăn chặn đươc), góp phần làm cho môi trường văn hóa
nghệ thuật ở Thủ đô ngày càng lành mạnh, xứng đáng với truyền thống văn minh
lịch sự của người Tràng An.
Thiết nghĩ, bên cạnh các cơ quan quản lý Văn hóa, An
ninh cần phải xiết chặt hoạt động thanh, kiểm tra của các trang web, diễn đàn
âm nhạc trên internet và cửa hàng kinh doanh băng đĩa, cũng cần có sự phối hợp
chặt chẽ giữa gia đình, nhà trướng trong việc giáo dục, uốn nắn thẩm mỹ âm nhạc
của học sinh, con em mình, để có thể loại trừ ra khỏi đời sống “bệnh dịch vô
văn hóa” mang tên “nhạc chế” sớm ngày nào tốt ngày ấy.Tôi có cảm giác ta đang
loay hoay về cái “nạn” này.
Bước đầu để góp phần “ôn hòa” và tạo hướng đi cho
những người thích “Chế”. Theo tôi các “Chế sĩ” không lấy các ca khúc quen thuộc
có tên tác giả,nó đụng chạm xúc phạm đến nhạc sĩ, mà cho phép và khuyến khích
soạn lời theo các làn điệu dân ca các miền quen thuộc. Một điệu dân ca có thể
viết 10 lời khác nhau, miễn là hay, kể cả phê phán thói hư tật xấu. Nghĩa là
cần chọn lọc về ngôn từ, không thô thiển, không dung tục bôi bác. Điều này từ
xưa tới nay ta vẫn làm. Cũng có thể Hội Âm nhạc Hà Nội phối hợp với các Sở
chuyên ngành tổ chức cuộc thi “Viết lời cho các làn điệu Dân ca” thu hút được
các “Chế sĩ” đi theo hướng lành mạnh hơn. Sân chơi ấy sẽ chuyển hướng về những
nội dung có ích. Biết đâu sẽ xuất hiện nhiều tác giả trẻ có thế mạnh về việc
đặt lời cho dòng nhạc này.
Tôi cho rằng chúng ta phải có quyết tâm giải quyết dứt
điểm từng bước, ngay từ bây giờ. Thời gian sẽ làm chồng chất thêm những khó
khăn và bất hợp lý. Bởi lẽ, cái được bắt đầu một cách kiên quyết từ hôm nay mới
có thể là hiệu quả của mai sau.
Trong nhiều niềm vui của âm nhạc Hà Nội,tôi xin “lẩy”
ra một chút lo lắng, rất mong các nhạc sĩ đàn anh, quý vị và các bạn gàn xa
cùng trao đổi cùng chia sẻ. Mong rằng sắp
tới chúng ta sẽ có “điểm cộng” nhiều hơn “điểm trừ”, “mỉm cười” nhiều hơn “lo
âu”.
Nhạc sĩ Dân Huyền
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét