NHỚ NHÀ BÁO VIẾT LỜI CỦA NHỮNG BÀI CA CÁCH MẠNG

Bài đăng trên VOVonline – ngày 21-6-2013

 

NHỚ NHÀ BÁO VIẾT LỜI 

CỦA NHIỀU BÀI CA CÁCH MẠNG

(VOV) - Nhà báo Huỳnh Văn Tiểng đã viết lời cho ca khúc “Giải phóng miền Nam”, “Đông Nam Á Châu”, “Giờ hành động”, “Xuống đường”…

 Sau khi chị Đỗ Thị Lan (tức nghệ sĩ Xuân Mai) từ Đoàn ca nhạc chuyển về làm biên tập văn nghệ, tôi mới hay chị là vợ của nhà báo Huỳnh Văn Tiểng - Phó Tổng biên tập Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV). Vì chị thạo tiếng Pháp, nên hai ông Phạm Tuân và Phạm Tuyên (Trưởng, phó phòng) phân công chị chuyên trách các chương trình ca nhạc quốc tế. Ông Tiểng thỉnh thoảng hỏi chúng tôi liệu Xuân Mai có làm được không? Bởi lẽ, ông rất chú ý đến các chương trình văn nghệ trên Đài: "Tuần này thu được mấy tiết mục? Tháng này thu được những bài hát nào, những vở sân khấu nào? Bài thơ nào hay?". Tiết mục nào nghe được, ông khen. Cũng có tiết mục ông chê về diễn xuất. Có một lần, ông Từ Anh, ông Văn Viễn, bà Kim Nhụy và tôi vào phòng thu thanh "chập cải lương", đang thu thì ông Tiểng ghé vào đứng ngoài nghe. Ông bắt dừng và thu lại một đoạn. Đoạn ấy do tôi phát âm không đúng giọng Nam Bộ. "Mời Cô Ba Cà Mau vô ca bài vọng cổ: Việt Nam hình chữ S". Tôi là người miền Bắc mới tập đóng kịch, nên đôi khi chú ý được chữ này câu trên, lại sai chữ ấy câu dưới. Ông góp ý là phải nói chữ Cà Mau (không được nói là Cà Mâu). phải uốn lưỡi chữ "vô" và chữ "vọng cổ" để cho đúng giọng Nam bộ, nhưng riêng chữ Việt Nam không được phát âm thành “Diệt Nam”… Ông đã cho tôi một bài học nhớ đời về "âm điệu phương ngữ" trong đó còn có cả ý thức chính trị. Ông chỉ dẫn cặn kẽ cho tôi những tiếng Nam bộ mà tôi chưa rành. Ngoài ra ông còn nhắc chúng tôi không nói “gió Lào” mà nói “gió phơn”, hay “gió tây”; không nói “Căm-Pu-Chia” mà nói “Cam-Pu-Chia”; không nói “Pắc-Pó” mà nói “Pác-Bó”…

Ông nhiều lần rủ tôi đến nhà ở khu tập thể Phương Mai chơi. Một vài lần tôi ngủ lại và giúp thêm cho cháu Lưu - con trai ông, học. Có lần, ông bảo đi công tác vài ngày nhưng kéo dài đến mấy tháng liền, hai chú cháu tôi ở với nhau như ruột thịt. Sau ngày đất nước thống nhất, những lần vào Sài Gòn thăm ông ở Đài Truyền hình, ông đều dành thời gian cho xe chở chú cháu tôi đi dạo cảnh và đích thân ông giới thiệu rất tỉ mỉ các địa danh mà ông từng hoạt động và quen biết. Chúng tôi đã về thăm xã Tân Phú Trung, Củ Chi - nơi ông sinh ra và trường trung học Trương Vĩnh Ký - nơi ngày xưa ông học…

Một kỷ niệm khác, khi tôi mới về Đài TNVN, ông PhạmTuân,Trưởng phòng đưa tôi lên gặp ông Tiểng. Trong câu chuyện, ông Tuân nhắc tôi về công tác văn nghệ ở Đài là phải: làm được, viết được, nói được, hát được. Ông Tiểng liền bổ sung thêm, ngoài 4 được ấy còn phải có cái thứ năm là tổng kết được. Phần lớn cuộc đời công tác ở Đài TNVN, tôi đã phải cố gắng rất nhiều mới thực hiện được 5 cái được đó mà vẫn còn khiếm khuyết chưa thật hoàn chỉnh, tất nhiên cũng phải "đổ mồ hôi sôi nước mắt". Riêng cái thứ 5 là một cái khó nhất, bởi bất cứ nghề nào, việc gì cũng phải tổng kết cho được sau một thời gian thực hiện, tìm ra được cái gì chung nhất và những yếu tố cần có không chỉ với một biên tập mà kể cả người lãnh đạo quản lý. Ngẫm lại thấy lời khuyên của ông Tiểng thật chí lý, có tổng kết thì mới rút ra được bài học để đi tới.

Một hôm rất tình cờ, cháu Lưu "lộ bí mật", đưa bản nhạc "Giải phóng miền Nam" (bài hát chính thức của Mặt trận Dân tộc giải phóng Miền Nam Việt Nam) ra khoe với tôi: "Ba cháu viết lời bài này với bác Phước đấy”. Sau đó, tôi tò mò gặng hỏi thì ông mới nói thật. "Giải phóng miền Nam, chúng ta cùng quyết tiến bước/ Diệt đế quốc Mỹ, phá tan bè lũ bán nước/ Ôi xương tan máu rơi/Lòng hận thù ngất trời/Sông núi bao nhiêu năm cắt rời…Vận nước đã đến rồi/ Bình minh chiếu khắp nơi/Dựng xây non nước sáng tươi muôn đời". Đây là một ca khúc chính trị cổ động toàn quân dân, nhưng lại phải đảm bảo có ngôn ngữ văn học, phải vần, để cho người nghe người hát dễ nhớ dễ thuộc. Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước rất tôn trọng người viết lời ca khúc nên tên tác giả để chữ Huỳnh đầu: Huỳnh Minh Liên - (Sau này khi in và phổ biến ghi nhầm là Siêng – nghe quen đành chấp nhận vậy).  Đây cũng là cách gọi khác của “bộ ba” Hoàng Mai Lưu.

Ba nhân vật nổi tiếng này đã xuất hiện trong cao trào chuẩn bị tổng khởi nghĩa năm 1945. Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước lúc đó đang là sinh viên ở Hà Nội, đã cùng một số bạn khác đứng ra thành lập nhóm tổ chức văn hóa “Hoàng Mai Lưu” (lấy họ của 3 người sáng lập “Huỳnh Văn Tiểng, Mai Văn Bộ, Lưu Hữu Phước) gọi tắt là “Hoàng Mai Lưu” để tạo ra một hình tượng có ý nghĩa là bông mai vàng lan tỏa nhằm phổ biến văn hóa dân tộc.

Nhóm “Hoàng Mai Lưu” đã nhanh chóng tập hợp được đông đảo sinh viên, văn nghệ sĩ, trí thức yêu nước, nhân sĩ ở cả 3 kỳ Việt Nam, lấy tôn chỉ mục đích là sáng tác và phổ biến các loại hình nghệ thuật, nhạc, kịch, thơ, họa trong đó âm nhạc là mũi nhọn làm vũ khí tuyên truyền giáo dục lòng yêu nước và ý chí cứu nước trong các tầng lớp nhân dân, chủ yếu là thanh niên. Nhóm “Hoàng Mai Lưu” đã đóng góp tích cực vào phong trào thanh niên trí thức tham gia công cuộc tổng khởi nghĩa tiến tới Cách mạng tháng tám với việc cho lưu hành toàn quốc hàng chục bài hát, kịch lịch sử yêu nước. 

Tiêu biểu là bài “Tiếng gọi sinh viên” (sau đổi tên là “Quốc dân hành khúc”), “Lên đàng”, “Xếp bút nghiên”, “Ải Chi Lăng”… (nhạc Lưu Hữu Phước, lời Huỳnh Văn Tiểng); một số vở kịch lịch sử như: “Đêm Lam Sơn”, “Nợ Mê Linh”, “Hội nghị Diên Hồng”…và vở ca kịch “Tục Lụy” theo âm điệu dân tộc (các vở này kịch bản đều của Huỳnh Văn Tiểng, Lưu Hữu Phước soạn nhạc nền). Thời gian sau này, Huỳnh Văn Tiểng còn cộng tác với nhạc sĩ Lưu Hữu Phước các bài hát: “Đông Nam Á Châu”, “Giờ hành động”, “Xuống đường”… Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước cho biết, quá nửa các ca khúc của ông là do nhà báo Huỳnh Văn Tiểng viết lời.

Thời gian ở Đài TNVN tôi đã hai lần được ông trực tiếp chữa cho đầu đề tác phẩm. Lần thứ nhất khi tôi viết màn song tấu Chèo “Khe Sanh Mỹ chuồn”, ông xem rồi thêm cho tôi 4 chữ nữa, thành “Khe Sanh Mỹ chuồn, Tổng Giôn mất mặt”. Vừa hay lại làm rõ được một tác phẩm châm biếm kẻ địch. Lần thứ hai lúc tôi viết ca khúc truyền thống của Đài TNVN theo gợi ý của nhà báo Trần Lâm. Khi hát cho ông Tiểng nghe, ông góp ý sửa lại đầu đề. Không để “Lắng nghe tiếng quê hương” mà chỉ là “Lắng tiếng quê hương”. Ông phân tích cho tôi rằng, chữ “lắng” nó bao gồm cả lắng sâu lắng đọng, lắng nghe… phong phú và rộng hơn. Những góp ý ấy đã làm cho tôi sáng  ra và thực sự biết  ơn ông – một người thầy, một nhà báo đàn anh trong ngànhPhát thanh Truyền hình nói chung, trong lĩnh vực văn nghệ nói riêng.

Với tôi, một người rất gần gũi nên ông cũng chẳng  giấu diếm chuyện riêng tư. Được nghe mà đồng cảm, thương mến cho cuộc đời của một cán bộ cách mạng. Biết vậy, tôn trọng ông tôi để trong lòng.

Cách đây 4 năm cũng đúng vào tháng 6, nhà báo Huỳnh Văn Tiểng (1920 – 2009) từ giã trần gian về miền cực lạc (Chữ ông Tiểng hay dùng), tôi đang đi tham quan nước ngoài với Hội Nhà Văn Hà Nội. Tôi chỉ nghe được lời điếu của ông Lê Hoàng Quân Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh qua băng ghi âm, mà lòng xiết bao cảm động, bởi nhớ ông Huỳnh Văn Tiểng, nhớ một thời đầy kỷ niệm. 

        

  Nhạc sĩ Dân Huyền